Fracarita Romania is een NGO, gevestigd in Iași, die financiële ondersteuning biedt aan organisaties in Roemenië die hulp bieden aan kwetsbare groepen in de samenleving. Zo werd eind vorig jaar aan ADAMS, het gezondheidscentrum in Slatina-Timiș, financiële hulp geboden voor de aankoop van nieuwe ziekenhuisbedden en toiletstoelen die dan tijdelijk kunnen uitgeleend worden aan zieke mensen in de regio en binnen het bredere netwerk van FDAAM/TON in Roemenië.
Broeder René Stockman en ikzelf, in onze hoedanigheid van voorzitter resp. bestuurder van Fracarita Romania, werden enkele maanden geleden door Johny Suru, coördinator van ADAMS, uitgenodigd om aldaar een bezoek te brengen. Jozef Goebels, voorzitter ADR-Vlaanderen en The Open Network, zorgde ervoor dat dit bezoek kon gecombineerd worden met een kennismaking met enkele andere interessante projecten in de regio. Hij was tevens onze gids tijdens deze dagen.
Op dinsdag, 30 september, kwamen we toe op de luchthaven van Timișoara. Onze eerste bestemming was een bezoek aan Effata, een initiatief gevestigd in één van de kansarme wijken van de stad en ressorterend onder de NGO “SCOP”. Dit project werd in 2001 door broeder Stockman zelf boven de doopvont gehouden en werd jarenlang gesponsord door de Broeders van Liefde. Het was dus een blij weerzien met de – ook vroegere – verantwoordelijken van SCOP.
Aanvankelijk bedoeld als dagopvang voor jongeren, besmet met HIV, heeft dit initiatief tijdens de voorbije jaren een hele evolutie doorgemaakt. Zo wordt momenteel in het Effata-huis aan 20 kwetsbare jongeren tussen 6 en 14 jaar na schooltijd en tijdens schoolvakanties een educatief programma aangeboden, een programma dat tevens in drie stadsscholen wordt gerealiseerd. Daarnaast kunnen ook een aantal Oekraïense kinderen in het Effata-huis terecht.
Momenteel wordt de werking van Effata gefinancierd door de stad Timișoara en door United Ways Romania. Tot enkele jaren geleden waren deze financiële middelen voldoende maar door de stijgende loon- en administratiekosten en de minderinkomsten van de sponsororganisatie United Way Romania komt de werking van Effata financieel onder druk te staan. Zo heeft men reeds één deeltijds personeelslid moeten laten afvloeien.
Maar er is ook goed nieuws. SCOP heeft een project goedgekeurd gekregen om op 1 januari 2026 in het centrum van de stad een consulting programma te starten voor gewelddadige jongeren. We hebben begrepen dat dit programma zou lopen over een periode van 5 jaar en dat met de beschikbare financiële middelen in het totaal een 100-tal jongeren zouden kunnen bereikt worden.
Van Effata ging het richting Scoala Babel, gelegen in een buitenwijk van Timișoara met veel nieuwbouw. We werden er ontvangen door Monica Diaconu, één van de oprichtsters en tevens bezielend coördinator van de school.
We waren erg onder de indruk van de architectuur van het nieuwe schoolgebouw, gemaakt met sobere maar duurzame materialen en de aanwezigheid van zoveel licht en ruimte. Het gebouw laat ook toe om hedendaagse, moderne werkingsprincipes zoals ervaringsgericht onderwijs en co-teaching gestalte te geven. Daarnaast worden ouders intens betrokken in de schoolwerking.
Scoala Babel is een privéschool en het zijn vooral de financiële bijdragen van de ouders die de schoolwerking mogelijk maken. De school is erkend door het Roemeense ministerie van onderwijs voor de eerste en tweede graad en binnen 2 jaar ook voor de derde graad, maar de toelage die ze daardoor krijgen dekt maar 50% van de kosten, terwijl deze school echt model kan staan voor een vernieuwd onderwijssysteem in Roemenië.
Er start nu een nieuw project waarin ze ook een aantal lokale scholen uit de omgeving, waaronder Slatina-Timis en Armenis, betrekken. Laat ons hopen dat Monica Diaconu en haar equipe erin slagen vele schoolteams van het ‘ancien régime’ te bezielen en te overtuigen van het toepassen van de nieuwe onderwijsprincipes, gebaseerd op het onderzoekswerk van en de contacten met Prof. em. Ferre Laevers (KUL) en het Centrum voor Ervaringsgericht Onderwijs (CEGO) in Leuven met wie er reeds jaren een nauwe samenwerking bestaat.
Na het bezoek aan Scoala Babel reden we ongeveer 120 km verder naar ons hotel in Caransebeș, waar we konden genieten van een verkwikkende nachtrust. Dit hotel behoort tot de groep van Kolpinghuizen, genoemd naar de Duitse priester die in de 19de eeuw speciaal opkwam voor de onderdrukte arbeiders en daardoor als een voorloper van kardinaal Cardijn kon worden gezien.
De volgende dag, 1 oktober, waren er twee bezoeken gepland.
In de voormiddag maakten we kennis met het gezondheidscentrum ADAMS in de gemeente Slatina Timiș. We waren werkelijk verrast door de degelijke infrastructuur die we te zien kregen en de vele vormen van dienstverlening op vlak van gezondheid – preventieactiviteiten, raadpleging dokter, tandartsbezoek, kinesitherapie, uitleendienst van materiaal, … die Johny Suru met zijn team de voorbije jaren, met steun van verschillende partners in Roemenië en Vlaanderen, gerealiseerd heeft. Dit gezondheidscentrum biedt momenteel quasi gratis medische en verpleegkundige zorg aan ongeveer 3.000 mensen uit de regio die in het centrum geregistreerd staan en die hiervoor maandelijks een kleine bijdrage betalen. Vanuit de Roemeense overheid worden helaas geen structurele subsidies voor ADAMS voorzien. Enkel de maandelijkse bijdrage van de aangesloten leden en de tussenkomst van de regionale ziekteverzekering bij raadplegingen en behandelingen met daarnaast sponsoring vanuit Vlaanderen maken de werking van het gezondheidscentrum mogelijk.
Het is de droom van Johny Suru dat in de verschillende regio’s in Roemenië een gelijkaardig initiatief als ADAMS wordt opgezet. Weliswaar een hele uitdaging! We vernamen dat reeds op een tweetal plaatsen, Moldovita en Lapusata/Ladesti, een gelijkaardige werking is opgezet.
Op het einde van het bezoek werd door broeder Stockman beloofd dat Fracarita Romania in de nabije toekomst op projectmatige basis verder financieel wil bijdragen tot de verdere ontwikkeling van ADAMS en mogelijks hieruit voortvloeiende nieuwe initiatieven.
In de namiddag brachten we tenslotte een bezoek aan een residentiële voorziening voor 90 mentaal gehandicapte volwassenen in Caransebeș.
Deze voorziening draagt de naam ‘Bunavestire’. Met wat we gezien hebben mag deze instelling terecht het ‘goed nieuws’- centrum genoemd worden. Wat een verschil met de beelden van instellingen die we na de val van Ceausescu op televisie te zien kregen! Prikkelarme doch gezellige leefruimtes, slaapkamers voor telkens drie personen met veel licht en met smaak ingericht, aangepaste ruimtes voor logo-, ergo- en kinesitherapie, aangepaste dagbezigheden en het realiseren van een individueel behandelingsplan voor elke bewoner afzonderlijk. Vele begeleidingsprincipes die we vanuit België voor dergelijke settings kennen, vonden we in deze voorziening terug.
Na ons bezoek brachten we nog korte tijd door in het centrum van Caransebeș en na het avondmaal keerden we terug naar ons hotel voor een tweede nacht. De volgende morgen reden we terug naar Timișoara om er onze vlucht huiswaarts te nemen.
Veel dank aan Jozef Goebels en Johny Suru voor hun begeleiding tijdens ons verblijf in de regio van Timiș. De bezoeken die we gedaan hebben waren erg interessant en soms verrassend in de positieve zin. Laat ons hopen dat deze positieve evolutie in de zorg, niettegenstaande de nog vele bestaande obstakels, zich gestaag mag verderzetten.
Bijzondere dank ook voor de gulle gastvrijheid in de verschillende initiatieven die we bezochten. Want ook dat is Roemenië!
Roel Geboers
10 oktober 2025
